CHUYÊN ĐỀ TỔ TOÁN – TIN THCS:TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG DẠY HỌC TIN HỌC LỚP 9

CHUYÊN ĐỀ:

TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG DẠY HỌC TIN HỌC LỚP 9

I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn chuyên đề:

Ở trường THCS hiện nay, việc nâng cao chất lượng dạy học, rèn kĩ năng cho người học là vấn đề quan trọng và cần thiết. Cũng như những môn học khác, môn TIN HỌC đóng vai trò quan trọng giúp rèn luyện kỹ năng, thao tác cho học sinh trong quá trình học tập và ứng dụng CNTT trong cuộc sống, thông qua đó người giáo viên muốn giáo dục đạo đức, nhân cách cho các em, từ đó xây dựng một tiết học sinh động, hấp dẫn, thu hút sự chú ý của học sinh. Muốn thế phải đổi mới phương pháp dạy và học. Người giáo viên phải tổ chức một cách linh hoạt các hoạt động của học sinh từ khâu đầu tiên đến khâu kết thúc giờ học. Những hoạt động đó giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách tự giác, chủ động, tích cực, sáng tạo và ngày càng yêu thích, say mê môn học.

     Tích hợp là một trong những xu thế dạy học hiện đại hiện đang được quan tâm nghiên cứu và áp dụng vào nhà trường ở nhiều nước trên thế giới. Một trong những phương hướng tích hợp được ứng dụng trong dạy học hiện nay đó là dạy học tích hợp liên môn. Dạy học tích hợp liên môn xuất phát từ yêu cầu của mục tiêu dạy học phát triển năng lực học sinh, đòi hỏi phải tăng cường yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề thực tiễn vấn đề dạy học tích hợp liên môn không còn là một vấn đề xa lạ với đội ngũ các thầy cô giáo. Tuy nhiên, từ hiểu đến vận dụng và vận dụng có hiệu quả vào thực tế giảng dạy là cả một vấn đề, nhất là đối với những giáo viên dạy môn Tin học như tôi. Xuất phát từ thực tế đó, tôi chọn đề tài: “Tích hợp kiến thức liên môn trong day - học môn Tin học lớp 9”. Nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh trong môn học của mình, giúp các em yêu thích môn học hơn, có kỹ năng ứng dụng CNTT trong học tập.

2 Mục đích nghiên cứu.

Đề tài được thực hiện với mục đích đánh giá được hiệu quả của việc tích hợp liên môn đến tình cảm, thái độ và kết quả học tập của học sinh. Từ đó, bồi dưỡng cho học sinh những kĩ năng quan trọng và cần thiết phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, tạo ra không khí học tập sôi nổi và sự hứng thú trong học tập cho học sinh.

3. Phạm vi áp dụng chuyên đề.

  Áp dụng với đối tượng học sinh lớp 9

  Áp dụng cụ thể trong bài 11: TẠO HIỆU ỨNG ĐỘNG

4. Khả năng áp dụng, triển khai chuyên đề.

  Trong quá trình dạy tùy vào bài cụ thể có thể áp dụng. 

5. Thời gian thực hiện.

  Bắt đầu được thực hiện từ : 2020- 2021

 II. PHẦN NỘI DUNG

  1. Thực trạng

  1.1 Thuận lợi

Nhà trường tạo điều kiện đầy đủ cơ sở vật chất trang thiết bị để giáo viên ứng dụng phương pháp dạy học mới.

Bản thân tích cực nghiên cứu phương pháp dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong các buổi tập huấn, chuyên đề, họp tổ để áp dụng vào thực tế dạy và học.  

Học sinh tích cực, chủ động trong các hoạt động.

Học sinh lớp 9 có nhiều em trang bị laptop nên thuận lợi cho việc thực hiện nhiệm vụ.

 1.2 Khó khăn

Học sinh và giáo viên mới tiếp cận phương pháp dạy học tích hợp liên môn nên việc triển khai còn nhiều khó khăn.

Sĩ số lớp qúa đông nên việc bao quát quá trình hoạt động của học sinh còn hạn chế.    

2. Một số giải pháp:

2.1. Tổ chức giờ học vận dụng kiến thức liên môn trên lớp

  Tổ chức giờ học trên lớp là tiến trình thực hiện hoạt động của giáo viên và học sinh theo một cơ cấu sư phạm hợp lí, khoa học, trong đó giáo viên giữ vai trò, chức năng tổ chức, hướng dẫn, định hướng chứ không phải truyền thụ áp đặt một chiều. học sinh được đặt vào vị trí trung tâm của quá trình tiếp nhận, đóng vai trò chủ thể cảm thụ, nhận thức thẩm mĩ, trực tiếp tiến hành hoạt động tiếp cận, khám phá, chiếm lĩnh kiến thức. Tổ chức hoạt động vận dụng kiến thức liên môn trên lớp, giáo viên phải chú trọng mối quan hệ giữa học sinh và nội dung dạy học, phải coi đây là mối quan hệ cơ bản, quan trọng nhất trong giờ học. Muốn vậy, giáo viên phải từ bỏ vai trò, chức năng truyền thống là truyền đạt kiến thức có sẵn cho học sinh, còn học sinh không thể duy trì thói quen nghe giảng, ghi chép, học thuộc, rồi sao chép, làm mất dần năng lực tư duy, khả năng tự đọc, tự tìm tòi, xử lí thông tin, tổ chức các kiến thức một cách sáng tạo của học sinh.
  Quan điểm dạy học vận dụng kiến thức liên môn hay dạy cách học, dạy tự đọc, tự học không coi nhẹ việc cung cấp tri thức cho học sinh. Vấn đề là phải xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa bồi dưỡng kiến thức, rèn luyện kĩ năng và hình thành, phát triển năng lực, tiềm lực cho học sinh. Đây là quá trình truyền thụ tri thức thành quá trình học sinh tự ý thức về phương pháp chiếm lĩnh tri thức, hình thành kĩ năng.

 Qua tìm hiểu tìm hiểu thực trạng dạy học tích hợp liên môn trong nhà trường, để vận dụng “Tích hợp liên môn trong dạy - học môn tin học lớp 9” tôi đưa ra một số giải pháp sau:

 Khi thiết kế giáo án, giáo viên chú trọng thiết kế các tình huống tích hợp và tương ứng là các hoạt động phù hợp để HS vận dụng phối hợp các tri thức và kĩ năng của các phân môn vào xử lí các tình huống đặt ra, qua đó học sinh lĩnh hội được những tri thức và kĩ năng của từng phân môn và chiếm lĩnh tri thức phát triển năng lực tích hợp. 

  Trong quá trình soạn giáo án, GV cần xác định rõ:

- Mục tiêu bài dạy.

- Những nội dung cần tích hợp.

- Phương pháp tích hợp và các phương tiên dạy học cần thiết.

- Thiết kế hệ thống câu hỏi theo trình tự hợp lý (định hướng phát triển năng lực HS)

  Trong quá trình lên lớp GV có thể dạy học tích hợp theo nhiều cách khác nhau. Việc lưa chọn cách thức nào là tùy thuộc vào nội dung cụ thể của từng phân môn và từng bài học. 

2.2. Các phương pháp dạy học tích hợp

2.2.1. Tích hợp thông qua việc giới thiệu bài mới (hoạt động khởi động).

     Giới thiệu bài mới là một thao tác nhỏ, chiếm một lượng thời gian không đáng kể trong tiết dạy (và không phải bài nào, tiết dạy nào cũng cần giới thiệu vào bài một cách công phu bài bản). Tuy nhiên thao tác này lại có ý nghĩa khá lớn trong việc tạo hứng thú cho HS trước khi bước vào bài học. Vì vậy GV có thể vận dụng kiến thức môn Âm nhạc để thực hiện tích hợp trong bài 11: Tạo hiệu ứng động.

GV: Chiếu 1 bài hát trên youtube “Mái trường mến yêu” cho học sinh hát theo sau đó GV hỏi học sinh để tạo được 1 bài hát Karaoke như vậy trong phần mềm trình chiếu chúng ta thực hiện như thế nào?

2.2.2. Tích hợp thông qua câu hỏi tìm hiểu bài.

     Trong hoạt động dạy học Tin học, hình thức hỏi - đáp đóng vai trò hết sức quan trọng, thể hiện tính tích cực, chủ động của người học cũng như vai trò chủ động của GV. Hình thức này được thực hiện trong hầu hết các bước, các hoạt động dạy - học. 

    Việc tích hợp kiến thức môn Tiếng Anh trong các câu hỏi: Trình bày các bước tạo hiệu ứng chuyển trang chiếu, trình bày các bước tạo hiệu ứng cho các đối tượng, liệt kê các hiệu ứng biến mất, không áp dụng hiệu ứng chọn lệnh nào: None…

    2.2.3. Tích hợp thông qua phương tiện dạy học như bảng phụ, tranh ảnh, thiết bị công nghệ thông tin.

     Khi dạy bài tạo hiệu ứng động, GV có thể sử dụng kiến thức môn Âm nhạc để các em báo cáo, hát những bài hát Karaoke để tích hợp, giúp các em tích cực hơn tốt hơn. Đây là một yêu cầu rất quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Điều quan trọng là để thực hiện được hình thức tích hợp này đòi hỏi người dạy phải có sự chuẩn bị công phu, biết đầu tư trí tuệ, công sức.

  2.2.4. Tích hợp thông qua nội dung từng phần hay tổng kết giờ học.

      Đây là hình thức tích hợp thông qua lời giảng của GV vừa có ý nghĩa khái quát lại vấn đề, vừa có ý nghĩa mở rộng, nâng cao kiến thức. Ngoài ra, GV có thể có HS thực hiện báo cáo nhóm, từ đó tích hợp các kiến thức môn Âm nhạc và môn Giáo dục công dân.

Ví dụ: Các nhóm báo cáo bài hát Karaoke của mình có liên môn Âm nhạc, sau đó HS rút ra các bài học kinh nghiệm trong cuộc sống gắn với môn Giáo dục công dân như giáo dục HS lòng yêu nước, giáo dục HS bảo vệ môi trường.

 2.2.5. Tích hợp thông qua hệ thống bài tập (ở lớp cũng như ở nhà)

     Đây là điều kiện thuận lợi nhất để GV tiến hành phương pháp tích hợp sau khi kết thúc một bài học, giúp HS nắm chắc kiến thức ấy để tích hợp trong việc rèn luyện kỹ năng.

Ví dụ: GV cho HS chuẩn bị sẵn các mẫu sơ đồ tư duy trong nội dung vài học tích hợp kiến thức môn Mỹ thuật để thực hiện, HS hứng thú trong việc trang trí bài báo cáo của nhóm mình trong phần 2. Tạo hiệu ứng chuyển trang chiếu.  

 3. Kết luận.

 Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện chuyên đề, sau khi tìm hiểu về nội dung tích hợp trong các môn học và tiến hành dạy học thực nghiệm, tôi thấy rằng việc thực hiện dạy học tích hợp liên môn là cần thiết và hữu ích. Với học sinh, các kiến thức liên môn áp dụng trong bài học sẽ tạo hứng thú cho các em để các em vừa hiểu được nội dung bài học lại vừa hiểu thêm những kiến thức của các môn học khác, đồng thời có thể vận dụng các kiến thức đó để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn, từ đó các em phát triển toàn diện hơn về mọi mặt: Đđức - trí - thể - mĩ. Với phương pháp dạy học tích hợp liên môn, giáo viên sẽ làm cho bài giảng thêm sinh động, có tính hấp dẫn với học sinh. Qua kết quả thực hiện bản thân, tôi thấy vận dụng tích hợp liên môn trong dạy học Tin học đã kích thích hứng thú học tập của học sinh, giúp các em lĩnh hội bài tốt hơn. Học sinh được tìm hiểu kiến thức dưới cái nhìn của các môn học khác nhau sẽ có thể hiểu rõ hơn bản chất của vấn đề và ghi nhớ tốt hơn.  

  Tuy nhiên đây là chuyên đề tôi đưa ra mới áp dụng nên không tránh khỏi sai sót, đồng thời có thể hiệu quả đem lại chưa thật sự như mong muốn. Rất mong được các thầy cô đồng nghiệptrong tổ góp ý và bổ sung để giải pháp này được hoàn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn tin học trong nhà trường.

                                                                        Đà Lạt, ngày 01 tháng 03 năm 2021

                                                                                        Nhóm thực hiện

                                                                                    Tổ toán tin THCS

Một số hình ảnh trong tiết dạy minh họa: “TẠO HIỆU ỨNG ĐỘNG”